IACM-Berichten van 16 november 2005

Duitsland — Federaal Administratief Hof maakt de weg vrij voor uitzonderingsmaatregelen voor medicinaal gebruik van cannabis

In een uitspraak van 19 mei 2005 die deze week bekend gemaakt werd, wijst het Federaal Administratief Hof erop dat het Federaal Instituut voor Farmaceutica en Medische Producten de toepassingen voor het medicinaal gebruik van cannabis niet globaal kan afwijzen. Daarmee wordt het vonnis bevestigd van het Federale Grondwettelijk Hof (Hooggerechtshof) van 20 januari 2000 waarin gesteld wordt dat de medische behandeling van zieke mensen het openbaar welzijn aanbelangt en dat dus de mogelijkheid bestaat voor uitzonderingsmaatregelen op paragraaf 3 van de Duitse drugswetgeving, als het gaat over het therapeutisch gebruik van cannabis. De uitspraak staat in verband met de zaak van een 56-jarige multiple sclerosepatiënt die baat heeft bij het medicinaal gebruik van cannabis.

In december 1999 legden acht patiënten klacht neer bij het Federaal Grondwettelijk Hof en eisten toelating voor het medisch gebruik van de illegale cannabis. De klachten werden onontvankelijk verklaard omdat de klagers niet alle rechtsmiddelen hadden uitgeput die zij ter beschikking hadden. Zij hadden eerst een aanvraag kunnen indienen bij het Federaal Instituut voor Farmaceutica en Medische Producten. De Duitse drugswetgeving staat het gebruik van illegale drugs toe voor "wetenschappelijke en andere doeleinden van openbaar nut". In hun motivering schreven de rechters van het Federaal Grondwettelijk Hof: "De medische voorziening van de bevolking dient een zaak van openbaar nut die een goedkeuring in individuele gevallen kan verantwoorden."

Daarop stuurden meer dan 100 personen een aanvraag in. Alle werden ze afgewezen door het Federaal Instituut voor Farmaceutica en Medische Producten omdat de behandeling van een enkele patiënt geen wetenschappelijk of ander doel van openbaar nut vertegenwoordigt. Gesteund door de Duitse Associatie voor Cannabis als Medicijn werd het Instituut door een aantal patiënten voor de rechtbank gedaagd.

Het Federaal Administratief Hof schreef in het vonnis: "De medische voorziening van de bevolking is geen allesomvattend geheel dat gericht is op een massa personen die in niets van elkaar te onderscheiden zijn. Het is eerder het resultaat van een individuele actie van een individu dat er nood aan heeft." Het Federaal Administratief Hof benadrukt de hoge waarde van het recht op leven en de fysieke integriteit die in de grondwet verankerd liggen. "Het recht op fysieke integriteit wordt niet alleen geschaad als overheidsinstellingen zelf een bedreiging vormen of als hun handelen leed veroorzaakt, de beschermende lijnen van de grondwet worden ook overschreden als de overheid maatregelen neemt die verhinderen dat een ziekte wordt behandeld of symptomen verlicht, en als lichamelijk lijden onnodig blijft aanhouden."

Artsen mogen momenteel nog geen cannabis voorschrijven. Dat weerhoudt hen evenwel niet "een patiënt medisch te verzorgen en te begeleiden die, op basis van een vergunning overeenkomstig § 3 van de Duitse drugswetgeving, deze middelen gebruikt om zijn of haar pijn te behandelen." Met betrekking tot het argument dat patiënten een voorschrift kunnen krijgen van hun arts voor dronabinol (THC), zelfs al is dit een duur middel dat niet steeds terugbetaald wordt door de ziekteverzekeringen, schreef het Federaal Administratief Hof het volgende: "De verwijzing naar een medische drug die noch gemakkelijk verkrijgbaar, noch betaalbaar is voor gewone burgers, levert echter geen alternatief om de inzet van cannabis ter bestrijding van ziekten, te ontwikkelen."

(Bron: Uitspraak van het Federaal Administratief Hof van 19 mei 2005, beschikbaar op www.cannabis-med.org/german/BVerwG.pdf)

Wetenschap — Cannabisextract werkt bij de behandeling van reumatische artritis

Uit een vijf weken durende klinische studie die gepubliceerd werd in het tijdschrift Rheumatology, bleek dat Sativex, een cannabisextract met gelijke delen THC en CBD, bij 58 patiënten met reumatische artritis, superieur was aan een placebo. Bij een dubbelblind onderzoek kregen 31 patiënten cannabis en 27 kregen een placebo. De deelnemers konden tot 6 doses krijgen. Een dosis Sativex bevatte 2,5 mg THC en 2,5 mg CBD. De gemiddelde dosis die bereikt werd in de laatste week van de behandeling van de cannabisgroep was 13,5 mg THC.

De onderzoekers ontdekten dat patiënten die Sativex genomen hadden, belangrijke vorderingen gemaakt hadden in pijn bij beweging, pijn bij rust, kwaliteit van de nachtrust en ontstekingen. Er was geen verbetering in ochtendstijfheid maar de basiswaarden waren laag. Het grootste deel van de nevenwerkingen was mild tot matig en er waren geen effecten die een onderbreking noodzakelijk maakten in de actieve behandelingsgroep.

De onderzoekers besloten dat "een belangrijke pijnstillende werking werd waargenomen en de ziekteactiviteit in belangrijke mate werd onderdrukt door de behandeling met Sativex. Hoewel de verschillen binnen de groep klein en variabel zijn, representeren zij toch een voordeel van klinische relevantie en duiden zij op de nood aan een meer gedetailleerd onderzoek van deze indicatie.

(Bronnen: Blake DR, Robson P, Ho M, Jubb RW, McCabe CS. Preliminary assessment of the efficacy, tolerability and safety of a cannabis-based medicine (Sativex) in the treatment of pain caused by rheumatoid arthritis. Rheumatology 2005, November 9 [Elektronische publicatie voorafgaand aan de gedrukte versie]; Persbericht van GW Pharmaceuticals van 9 november 2005)

Nederland — Overheid wil het medicinaal cannabisprogramma stopzetten en de verkoop van cannabis in coffeeshops beperken tot Nederlanders

De conservatieve regering wil afgeraken van het imago van "drugsparadijs". Vanaf januari 2006 hebben enkel nog Nederlanders toegang tot coffeeshops. Het is de bedoeling om een verbod op te leggen op de coffeeshopverkoop van cannabis aan buitenlanders. Volgens de Oostenrijkse krant "Der Standard" heeft de Nederlandse ambassade in Oostenrijk de plannen uitgelegd aan vertegenwoordigers van de Verenigde Naties en aan de Oostenrijkse overheid, die het voorzitterschap van de Europese unie in januari 2006 overnemen.

Verder wil de Nederlandse overheid cannabis als een harddrug klasseren indien een lopend onderzoek tot de conclusie komt dat de verhoging van de THC-concentratie van cannabis tijdens de laatste jaren verantwoordelijk is voor het toenemend aantal persoonlijkheidsstoornissen bij cannabisgebruikers, aldus Ton Cramer van het ministerie van gezondheid.

Het project met de medicinale cannabis die door apotheken wordt afgeleverd voor medicinaal gebruik, zal ook gestopt worden. Volgens het Nederlandse ministerie van gezondheid is het project niet rendabel. Sinds september 2003 kunnen patiënten met een doktersvoorschrift gestandaardiseerde cannabis verkrijgen in apotheken.

(Bron: Der Standard van 3 november 2005)

Spanje — Sativex zal voor geselecteerde patiënten beschikbaar zijn

Volgens een persbericht van GW Pharmaceuticals van 8 november heeft het bedrijf een overeenkomst bereikt met het departement voor de volksgezondheid van de regionale overheid van Catalonië over de levering van hun cannabisextract Sativex dat onder de tong toegediend wordt in de vorm van een spray. Zeshonderd patiënten die lijden aan multiple sclerose en een aantal andere medische condities krijgen in het kader van een welzijnsprogramma een behandeling. Het programma omvat ook een evaluatie van de veiligheid en de tolerantie van de drug, evenals een beoordeling van de uitwerking ervan op de levenskwaliteit.

Het zal het eerste gebruik van Sativex in Spanje zijn en voor het eerst dat patiënten in Europa toegang hebben tot Sativex, de klinische studies niet meegerekend. Een eerste levering aan Spanje wordt binnen enkele weken verwacht. Verdere leveringen gebeuren in de loop van volgend jaar. Het Catalaanse departement voor de volksgezondheid zal het project financieren. De coördinatie is in handen van het Catalaanse Instituut voor Farmacologie en zes Catalaanse ziekenhuizen nemen eraan deel.

Er zullen 130 patiënten zijn met multiple sclerose, nog eens 130 patiënten die lijden aan neuropathische pijn ten gevolge van diverse medische condities, 40 patiënten die lijden aan anorexia en ondervoeding als gevolg van AIDS, en de overige 300 zullen kankerpatiënten zijn die chemotherapie ondergaan en lijden aan misselijkheid en braken. De patiënten die chemotherapie krijgen zullen zes maanden later beginnen dan de anderen.

(Bronnen: Persbericht van GW Pharmaceuticals van 8 november 2005, persoonlijke communicatie met Marta Duran)

Kort nieuws

VS — Colorado en Michigan

Kiezers in Ferndale en Traverse City, twee steden in de staat Michigan, hebben een voorstel voor medicinale cannabis aanvaard. Een gelijkaardig initiatief werd in 2004 in Detroit en Ann Arbor aangenomen. Bij een ander referendum in Denver, Colorado, stemden 54 procent van de burgers voor een wet die aan volwassenen het legaal bezit van een ounce (28 gram) cannabis toestaat. Een gelijkaardige maatregel werd met grote meerderheid aangenomen in Oakland, Californië, in november 2004. (Bronnen: Associated Press van 2 november 2005, persbericht van de Marijuana Policy Project)

VS — Californië

Op 8 november heeft de stadsraad van Santa Cruz in Californië een verordening aanvaard die de weg vrijmaakt voor het eerste door de staat georganiseerd en toegepast distributieprogramma voor medicinale cannabis. Overeenkomstig deze verordening zal het stadsbestuur van Santa Cruz een Bureau voor Noodlijdenden inrichten dat voor de aankoop en de opslag van de cannabis zal instaan en zorgen voor de verdeling ervan aan "vergunde patiënten" overeenkomstig de bijna tien jaar oude Californische wet op de medicinale cannabis. (Bron: NewStandard van 9 november 2005)

Wetenschap — ICRS Bijeenkomst 2006

Het 16e Symposium van de International Cannabinoid Research Society (ICRS) over Cannabinoïden, zal gehouden worden in Tihany, Hongarije, van 25 tot 28 juni 2006. Meer informatie op www.cannabinoidsociety.org.

VS — Peiling over legalisering

Een peiling uitgevoerd door Gallup in oktober 2005 wees uit dat 36 procent van de Amerikaanse burgers de legalisering van het persoonlijk gebruik van cannabis ondersteunen. De groep voorstanders nam gestadig toe sinds Gallup de vraag voor het eerst stelde in 1969. In 1995 steunden 25 procent van de burgers de legalisering. (Bron: The Gallup Poll van 1 november 2005)

Canada — CMPA

In een brief van oktober 2005 beveelt de Canadese artsenvereniging (Canadian Medical Protective Association, CMPA) artsen aan die patiënten helpen bij hun aanvraag voor medicinaal gebruik van cannabis bij het ministerie van gezondheid, dat zij die aanvragers verzoeken een ontheffing van aansprakelijkheid te ondertekenen. Patiënten die legale toegang tot medicinale cannabis nastreven, hebben een medische verklaring nodig van hun arts. De maatregel vereist dat de aanvrager verklaart dat hij of zij de risico's besproken heeft met de arts die dan de medische verklaring ondertekent. De CMPA heeft een formulier ontworpen dat kan geladen worden op hun website (www.cmpa-acpm.ca). De CMPA is een artsenvereniging die rechtsbijstand, risico management en andere diensten verleent aan hun leden (Bron: CMPA)

Wetenschap — Cannabis en autorijden

Uit een Zweeds onderzoek blijkt dat de invoering van de nul-concentratie-grens voor THC en andere drugs in het bloed van autobestuurders geen vermindering tot gevolg heeft gehad van het rijden onder invloed (Driving under the influence of drugs, DUID). De onderzoekers stelden daarbij vast dat "het spectrum aan drugs dat werd geïdentificeerd in de bloedstalen van DUID-verdachten, weinig veranderd was sinds de nulgrens als wet werd ingevoerd". De introductie van de nulgrens in Zweden dateert van 1 juli 1999. (Bron: Jones AW. Traffic Inj Prev 2005;6(4):317-22)

Wetenschap — Biobeschikbaarheid van THC

Finse wetenschappers verhoogden de biobeschikbaarheid van sublinguale THC door gebruik te maken van een THC/betacyclodextrin complex. De biobeschikbaarheid van THC na sublinguale toediening in poedervorm van dit complex was veel hoger dan een alcohol/THC oplossing. (Bron: Mannila J, et al. Life Sci 2005 Oct 30; [Elektronische publicatie voorafgaand aan de gedrukte versie])